Transport drogowy to jedna z kluczowych gałęzi gospodarki, a flota ciężarówek typu TIR wymaga precyzyjnego planowania finansowego. Zrozumienie, jakie koszty eksploatacji ciągników siodłowych i naczep wiąże się z codzienną działalnością, pozwala na optymalizację wydatków oraz zwiększenie rentowności przewozów. Poniżej omówiono najważniejsze kategorie, które mają wpływ na budżet przedsiębiorstwa transportowego.

Paliwa i ich optymalizacja

Wydatki na paliwo stanowią zwykle największą pozycję w zestawieniu kosztów TIR-a. Średnie zużycie oleju napędowego w nowoczesnych ciągnikach wynosi od 25 do 35 litrów na 100 kilometrów, co przy przebiegach rzędu 100–120 tysięcy kilometrów rocznie generuje znaczące nakłady.

• Monitorowanie zużycia: Instalacja urządzeń telematycznych umożliwia śledzenie stylu jazdy i optymalizację trasy pod kątem mniejszych spalania.
• Planowanie tras: Unikanie korków oraz zjazdów na strome wzniesienia to sposób na zmniejszenie ilości wykorzystywanej energii.
• Tankowanie na stacjach flotowych: Karty paliwowe oferują rabaty i lepsze warunki cenowe.
• Wdrażanie systemów recyrkulacji spalin (EGR) czy modeli z silnikami Euro 6 może obniżyć emisję i podnieść efektywność.

Utrzymanie i serwisowanie pojazdów

Regularny serwis to inwestycja w bezpieczeństwo i niezawodność floty. Koszty przeglądów, napraw oraz wymiany części eksploatacyjnych są zależne od przebiegu i intensywności użytkowania ciągnika i naczepy.

• Wymiana opon: Ciężarówki potrzebują wysokiej klasy opon o dużej odporności. Średni czas eksploatacji opony wynosi 100–120 tys. km. Wcześniejsza wymiana oznacza wyższe wydatki.
• Prace okresowe: Wymiana oleju silnikowego, filtrów paliwa i powietrza, sprawdzenie układu hamulcowego – każda z tych czynności to wydatek od kilkuset do kilku tysięcy złotych.
• Serwis naczep: Naczepa z windą lub zabudową chłodniczą wymaga dodatkowych przeglądów. Konserwacja podwozia, osprzętu elektrycznego i hydrauliki to kolejny element kosztowy.
• Awaryjne naprawy: Nieplanowane usterki, takie jak pęknięcie mostu czy awaria skrzyni biegów, mogą generować jednorazowo kilkadziesiąt tysięcy złotych opłat.

Podatki, opłaty drogowe i ubezpieczenia

Przejazd TIR-em przez autostrady, mosty czy tunele wiąże się z obowiązkiem wniesienia opłat drogowych. Dodatkowe zobowiązania to akcyza na olej napędowy, podatki drogowe (viniety) i inne opłaty lokalne.

• System viaTOLL/e-TOLL: Obowiązkowy dla pojazdów powyżej 3,5 tony w Polsce.
• Vignette w krajach UE: Francja, Austria czy Czechy wymagają wykupienia winiety lub opłacenia przejazdu elektronicznie.
• Ubezpieczenie OC i AC: Roczna składka dla zestawu TIR może wynosić od 15 000 do 30 000 zł, zależnie od historii szkodowej i rodzaju przewożonego ładunku.
• Ubezpieczenie ładunku: W przypadku przewozu towarów wartościowych opłata dodatkowa obliczana jest procentowo od wartości przewożonego towaru.

Amortyzacja i leasing

Pojazdy ciężarowe są dobrem o dużej wartości początkowej, dlatego amortyzacja stanowi istotny koszt stały. W standardowych warunkach amortyzacja trwa 5 lat dla pojazdu ciągnącego naczepę.

• Leasing operacyjny i finansowy: Pozwala rozłożyć wpłaty w ratach, lecz wiąże się z odsetkami. Raty leasingowe zależą od wartości pojazdu, wpłaty własnej i okresu leasingu.
• Wartość rezydualna: Szacowana na poziomie 30–40% ceny zakupu po zakończeniu okresu użytkowania.
• Ulgi podatkowe: Możliwość odliczenia rat leasingowych w kosztach uzyskania przychodu.

Koszty zatrudnienia kierowcy i obsługi

Załoga ciężarówki to kolejna znacząca pozycja budżetowa. Wynagrodzenia kierowców, koszty szkoleń i badań lekarskich — to tylko część wydatków.

• Wynagrodzenie: Średnia krajowa stawka brutto dla kierowcy TIR to 6 000–8 000 zł miesięcznie. Do tego dochodzą diety i ekwiwalenty za noclegi.
• Szkolenia i certyfikaty: Kursy na przewóz ADR, czas pracy kierowców, szkolenia BHP – łącznie 1 000–2 000 zł rocznie na pracownika.
• Wyżywienie i noclegi: Przy trasach międzynarodowych przewoźnik może refundować koszty hotelu i wyżywienia — dodatkowy wydatek rzędu 50–70 zł dziennie.
• Biuro logistyczne i dział administracji: Koszty obsługi zleceń, fakturowania, prowadzenia dokumentacji oraz floty także muszą być uwzględnione.

Optymalizacja i nowoczesne rozwiązania

Wdrażanie innowacyjnych technologii pozwala obniżyć wszystkie powyższe kategorie kosztów. Systemy zarządzania flotą, predictive maintenance czy automatyczne rozliczenia paliwa to sposoby na zwiększenie efektywności.

• Telematyka i IoT: Monitorowanie parametrów jazdy, stanu technicznego i zużycia paliwa w czasie rzeczywistym.
• Car sharing w firmie: Lepsze wykorzystanie pojazdów poprzez dynamiczne przydzielanie ładunków.
• Ekologiczne napędy: CNG, LNG czy pojazdy hybrydowe w trasach o wysokim natężeniu ruchu miejskiego mogą zmniejszyć wydatki na paliwo oraz emisję spalin.